Twee gedagtes bly ’n mens deurlopend by met die lees van elkeen van die 34 stukke:
Koos skryf nie didakties of moralisties nie, maar die meeste van die stukke doen ’n tipe “oplossing” aan die hand:
Stereotipes (die ATKV; “life in suburbia”) kan verander en hoef nie te wees wat ’n mens glo dit was nie.
Maar natuurlik moet die skrywer Koos A Kombuis sy mark in ag neem. Hierdie boek gee nie voor om ’n roman te wees, of ’n dig- of kortverhaalbundel nie. Die leser van die tydskrif of Internetrubrieke moes in ’n beperkte ruimte te lese kry wat die skrywer op die hart het. En in hierdie doel slaag Koos volkome.
Koos kyk met ’n ander bril na die lewe — en is dít nie “alternatief” genoeg nie? ’n Verdere stuk sjarme aan die bundel is dat dit die Kombuis-aanhanger ’n kykie gee in die “dag in die lewe van” Koos Kombuis. Koos beskryf die mees normale situasies met humor en onverwagshede.
Voorwoord
As die leser wonder oor die titel van die bundel, gee Koos ’n goeie verduideliking in die Voorwoord:
Geen ander gemene deler vir die bont spul wanpraktyke as ons moedertaal, Afrikaans, nie ...
Die blou kamer
Hier peins Koos K oor die tegnologiese wêreld, die Internet en sy impak op die samelewing. Hy besluit: jou wêreld is so groot soos jou hart, of soos jou verbeelding. Newwermaaind die Internet en alles wat jy daarvan kan aflaai. (Akkerjol)
’n Hand vol winters
Koos skryf oor ’n sabbatsjaar, ’n tydperk van rus. Hy noem dit “ballasbak met ou boeke”, waarvan jy party gewoon koop vir die reuk. “Jy besef die vroeë Afrikaners was nie net ’n swartgallige spul Boere-Calviniste en doemprofete nie. Hulle was spuls, nes ons ...”
En hy noem die belang van so ’n rusperiode. Gee aandag aan jouself, meen hy. (Insig)
Moenie hierdie Kersfees vir die armes bid nie!
Die verskil tussen mense met finansiële probleme, volgens Koos: Sommiges kla oor hulle nie DStv het nie en ander is honger omdat die chicken liver paté wat eersgenoemde se vrou in die vullissak gegooi het, al sleg geword het. Die issue is: ons mense is nou armer as ooit. Full stop. Doen iets, sê Koos. Amen. (Voorheen ongepubliseer)
Van braaivleis tot cyberspace
— As hy ontdekkings moet uitsonder, sal dit wees: braaivleis, die wiel en die geskrewe woord.
— Mense was skytbang om met mekaar eerlik te wees, vertel Koos. Die woord tolerance raak in die mode — en hier is die Internet van hulp. Praat, dit help dalk om die wêreld van sy probleme te red. (Sêgoed — www.kooskombuis.co.za)
Stephen King en die Volkstaat
“Soos oor die idee van ’n Volkstaat het ek natuurlik ook gemengde gevoelens oor skrywers soos Stephen King.” In beginsel is daar niks verkeerd met die idee van ’n eie stuk grond vir mense van eie kultuur of geloof nie. En dis waar King in die prentjie kom: hy ontmasker die mite ... Pulp Fiction: Orania, Stephen King, die hiernamaals ... alles ’n gejaag na wind, sê Koos. Hou matigheid voor oë as jy iets — jou eie mite — najaag, voel hy.
(Koos se Spens — LitNet)
Noem dit Zen-Calvinisme (Breyten Breytenbach en die nuwe Broederbond)
Koos skryf oor die Afrikaner, hierdie moeilike nasie. ’n Uiteenlopende spul. Ten slotte skryf hy: “En dan bly daar: Afrikaans, die môrestond, die boeretroos, hierdie drie.” En almal is Afrikaners. ’n Stuk oor onderlinge aanvaarding. (Koos se Spens)
Ek verlang na die Bothas!
Dit was maklik om te sê: “Gaan weg en die hele wêreld is reg!” Maar dis nie meer goed genoeg om te sê: Blameer dit op Apartheid nie. Hoe kan ons mense agter die verlede wegkruip? Dink aan Oplossings, in plaas daarvan om vir die Perfekte Verskoning aan te hou soek ... (Koos se spens)
Oor fêns en Frik du Preez
Hoe ’n mens fans hanteer en watter simpel goed hulle sê. Vermaaklik, as jy nie self een van die fans was wat soortgelyke dinge kwytraak soos Koos hier uitsonder nie …
(Sêgoed)
Your call will be answered
Suid-Afrikaners moet begin aandring op diens. Dis die lank en kort daarvan. (Sêgoed)
Wat ná Generasie X?
Koos voel die Angst oor die jaar 2000. Hoe gaan die mens dit hanteer? Hy kan die partytjie van sy lewe hou. Die Paartie wat die nuwe Millennium inwy: kennis is vry! (Koos se Spens)
Die Dieper Dors
Die millenniumprobleem is meer ’n godsdienstige probleem as wat dit ’n rekenaarprobleem is. (Sêgoed)
’n Alternatiewe Geloofsbelydenis
’n Verhaal oor vriendskap en oor kuns: elke kunswerk bepaal sy eie reëls. God maak nie net dolfyne nie, maar ook Parktown Prawns. En One-Love skilder sy eie skilderye, as bachelor-vriend van Koos en nou, hierdie dag as Koos ’n toespraak by sy troue moet hou.
(Koos se Spens)
Die agterstevoorom Groot Trek — ’n nuwe fenomeen
Kommentaar op Suid-Afrikaners wat van die Noorde na die Suide verhuis. En terugkeer na waar hulle vandaan kom. Die Gautengers loop hulle vas in die kultuurverskille van die Kapenaars ... (Koos se Spens)
“We are marching to Pretoria” ... but no-one knows exactly why
Koos sê (in Engels) waarom hy nie vir Afrikaans gaan veg nie. (Koos se Spens)
’n Dag in my lewe
’n Staaltjie oor life in suburbia, wat uitdraai om hoegenaamd juis nie dit te wees nie. Verwers, ’n swanger vrou, speletjies op DStv. ’n Dag in die lewe van Koos Kombuis.
(Sêgoed)
Dood in die familie
Hoe gemaak as iemand doodgaan van wie jy nie gehou het nie? Soos Bles Bridges, soos jou pa? As jy nie meer kwaad is nie, is die rouproses voltooi. Die lewe gaan voort. (Sêgoed)
Seks, die ATKV en u
Te midde van ’n Mein Kampf was die ATKV ’n Cinema Paradiso. Dankie, ooms, die pannekoek was befok, sê Koos. En die kaal girl ook. (Koos se Spens)
Enigiets is beter as stilte
Dat mense met mekaar praat — nation-building doen — dít is baie beter as hoe dinge eers was in hierdie land. (Koos se Spens)
Die wonder van Afrikaans
Koos verduidelik die pad van ekstremiteite, soos hy dit sien. Eers: die wonder van Afrikaans, toe ware kuns, toe die Donker Vallei. Is daar nie ’n derde alternatief nie?
Balans ...? Dis ’n woord wat geïmpliseer word. Moenie vir Mugabe “Oom” sê nie, maar moet ook nie alle swart mans haat nie. (Koos se Spens)
Stephen Kinky — fashion icon van die letterkunde
’n Huldeblyk aan Etienne Leroux, hoe Koos hom (ge)sien (het). Etienne Leroux: die nice ou in die funky outfit. Pose is alles. Hy leef voort in die kollektiewe on(der)bewuste van Afrikaans. (De Kat)
Het jy al vandag jou “inner child” ’n oorveeg gegee?
(’n Satire op die postalternatiewe Afrikaner)
Sentiment oor die Ou Suid-Afrika …? Nee, die omhelsing van alles wat nuut — en Afrikaans — is ... (Insig)
Ope brief aan my ongebore seun
Kom gee ons slaaplose nagte, nooi Koos sy ongebore seun. (Ons Baba)
My seun, Simon
My seun se geboorte is al wat die afgelope tyd in my lewe gebeur het. Dis al wat ek te sê het. Vir ’n baie lang tyd. (Sêgoed)
Brave new boggerol — my drie vrae aan die moderne wetenskap
Koos opper drie kwessies wat hy in die moderne samelewing sou wou verander:
wynbokse se lekkende krane; om jou motor te verloor op ’n parkeerterrein; ruil tandepasta- en grondboontjiebotterhouers om. (Nuwejaarsboodskap oor RSG)
Nuwejaarsboodskap aan die volk
Sentiment, tere herinneringe, hoogtepunte. Uit Koos se lewe. (Sêgoed)
Afskeid aan Die Warmblankes
Hoekom hierdie groep opgebreek het. Koos verskaf redes. (Sêgoed)
Send in the bulldozers (Die Staatsteater: ’n alternatiewe opinie)
’n Aspris opinie — oor ’n gebou vir hom lelik is?! Oor kunstenaars nou kwansuis korrup is? Satire, alles satire? ’n Mens sukkel om hierdie stuk met ’n oop gemoed te lees, al skryf Koos tong in die kies — en moontlik om juis krapperige reaksie uit te lok. (Koos se Spens)
Die gevare van room service
Koos skryf oor Mbeki en room service; hy vra TB-entstof vir sy baba. (Koos se Spens)
Oor regstellende aksie, stywe onderbroeke en my eie Damaskus-ervaring langs ’n munisipale vullissak
Aanpassings in die Nuwe Suid-Afrika — en een of twee voorbeelde: Johan Stemmet met kokaïne, onder andere. Lekker debatteer, groet hy die leser van dié gedeelte. (Koos se Spens)
Van Boetman tot Kroegman
Sonder boeke, liedjies of gedigte kan Afrikaans nie oorleef nie. (Die Matie)
Boetie gaan Londen toe
Boetie, kom terug! (The South African Times, Londen)
Chris Kras sê sy sê
Chris Louw lees boeiend, ongeag wat ’n mens se persoonlike opinie van hom is. (Insig)
As TV-kyk onwettig was (’n Pleidooi vir ’n nuwe benadering tot die gebruik of misbruik van cannabis)
Elke mens het die reg om sy eie sondes te kies. Hy kies rooiwyn, onder andere ... en vir LitNet. (Koos se Spens)
Afrikaans met ’n hoed op
Hoe Afrikaans lyk: ’n Hollander bruingebrand deur die son, gebrei deur sensuur en swaarkry? Zola Budd op die kruin van haar loopbaan? (Toespraak by die Stellenbosse Woordfees, 30 Maart 2001)
* * * *
Hier is ’n man wat met ’n alledaagse situasie kan toor. Dis ’n versameling werke uit die pen van ’n skrywer wat deur heelwat verskillende stadia beweeg het: alternatief, ernstig, digterlik, anti-establishment. Die feit dat hierdie man egter nou ook vir brood-en-botter skryf, beteken nie dat hy noodwendig volkome konformeer nie. Telkens kom die stukke in My mamma is ’n taal eg oor, ten spyte van die verskeidenheid ruimtes waar elkeen daarvan verskyn het.
Die bundel doen hom nie voor as iets anders as wat dit is nie. Uit die aard van die Internet- en tydskrifpublikasies kan die leser beswaarlik ’n werk verwag wat “literêr” gelees behoort te word. Dis ’n onpretensieuse boek met ’n speelse aanslag en Koos laat ’n mens vir ’n rukkie lekker voel oor die land waar jy bly en die taal wat jy praat.
Dis ’n boek wat is wat hy is. Soos die skrywer daarvan.
boontoe
