Harry Potter and the philosopher’s stone (2001)

Uitstekende keuses, en die lys spelers is baie lank (ek het doelbewus hier baie meer genoem as gewoonlik). Die akteurs wat die onderwysers speel, is deur die bank puik, met Alan Rickman wat die kroon span. Maggie Smith as die streng onderhoof wat haar genot van die leerlinge se manewales uiters subtiel laat deurskemer, is ook ’n vreugde. Voorts is die span kinders wonderlik. Al is Daniel Radcliffe sekerlik nie die grootste kinderakteur van alle tye nie, vul hy die hoofrol oortuigend genoeg. Die wysneus Hermione word goed uitgebeeld deur Emma Watson, hoewel sy soms effens opsê. Rupert Grint as Ron Weasley slaag daarin om die gepaste “Ag nee, nie al weer nie” geskopte-hond-uitdrukking te kry wanneer hy gespot word oor sy familie. Ons sal nog moet sien of dit in woede-aanvalle sal kan oorgaan soos die verhale later vereis, maar hier vang hy die patos van sy situasie goed vas.

Kortom: ’n wonderlike rolverdeling. Mense sal seker nog lank praat oor die meriete van individue.

Van die pragtige stelle tot die rekenaartoorkuns is die prent ’n visuele fees. Die kamerawerk dra by tot die verwondering aan die nuwe tonele waarmee Harry gekonfronteer word, hoewel die kamerabewegings ’n bietjie te herhalend raak. Die kasteel en die woud, die stoomtrein en die Dickensiaanse Diagon Alley is pragtig ingeklee. Die betower(en)de versierings in die eetsaal; die partytjie waarvan ek laas die gelyke in Hook gesien het; die skooldrag; die onsigbaarheidskleed; die driekoppige hond; die vreesaanjaende skaakspel; die Gryffindor geselskamer; die bewegende foto’s; die konfrontasie met Harry se aartsvyand; die inwonende spoke (kyk uit vir die Dickensiaanse kersliedsangers!) — noem maar op. Van alles is die Quidditch-wedstryd seker die hoogtepunt. Die gewilde towersport op besems is volgens sommige lesers moeilik om te visualiseer: hier dra die prent dus deeglik by tot die ervaring van wat gebeur.

Die verliese

Het ’n mens verwag dat daar geen verliese sou wees nie? Dan het jy nie realisties oor die verfilming gedink nie.

Nou moet ’n mens oppas om nie onregverdig te wees nie. In ’n boek is dit maklik om weggooifrases in te stop wat lesers bewus maak van die beweging van een klas na ’n volgende, of Hermione wat voortdurend biblioteek toe gaan of huiswerk doen. In die fliek moes ons tevrede wees met ’n toneel hier en ’n toneel daar wat sulke boustene van die atmosfeer eenmalig suggereer; kykers moes daardie tonele in hul eie gedagtes vermenigvuldig om “sement” te vorm tussen die tonele wat ons wel gesien het. Dit is duidelik dat die draaiboek daarop staatmaak dat negentig persent en meer van die kykers reeds die boek gelees het. Ek wil graag hoor hoe ’n nieleser die fliek beleef.

Die knorpot Mr Cranky (www.mrcranky.com) maak ’n interessante stelling oor die probleem: hy lê dit vierkantig voor die voete van die regisseur, Chris Columbus, bekend vir kinderpretprente soos Home alone en Mrs. Doubtfire. Hierdie keer klink die siniese ou semelbol ernstig wanneer hy laat blyk hy het geen probleme met die fantasieryke verhaal van Rowling nie, maar wel met die verfilming. Die sukses van die boeke lê in lesers se vermoë om met Harry te identifiseer: die klein niks wat met geluk en harde werk juis word wat so baie kinders (én grootmense …) wil wees: iets, iemand belangriks. En, sê hy, dis juis hierdie element wat Columbus uit die fliek verwyder. Columbus weet net hoe om dinge aan skares te verkoop; hy kan nie daarin slaag om mense sover te kry om lief te wees vir iets nie. Harry se vrees om geskors te word uit Hogwarts speel ook geen rol nie. Daarom “bekroon” Mr Cranky die fliek met drie bomme.

Mr Cranky het ’n punt beet wat aansluit by my gevoel oor die gebrekkige atmosfeerbeelding, en die staatmaak op kykers se leeservaring van die boek. Soos die prent aangebied word, is dit vir ingewydes, vir mense wat reeds lief is vir Harry en die ander karakters wat sy wêreld bevolk — selfs lief is daarvoor om Voldemort te haat, en ook vir Prof Snape en Draco Malfoy (al is Tom Felton nie boos genoeg nie).

Die patos van Harry se situasie word wel aangedui: hy is mos ’n weeskind wat deur die Dursleys verhoed is om sy potensiaal te ontwikkel. Die geleenthede wanneer hy sy ouers sien (in die spieël van Erised en die foto-album wat Hagrid vir hom gee), is ontroerend; so ook die genot wat hy put uit die lewe sonder die Dursleys en saam met mense wat opreg van hom hou en vir hom omgee, soos die skoolhoof Dumbledore. By Hogwarts vind hy werklik ’n tuiste. Maar in hierdie tonele word die (beeldskone) musiek van John Williams op so ’n manier ingespan dat selfs die mees onsensitiewe kyker sal weet: ons het nou hier te doen met ’n Belangrike Oomblik, en die subtiliteit van die draaiboek word verswelg. (Vergelyk America’s sweethearts.)

Dus: Die fliek is genietbaar en visueel meevoerend, en ’n mens gun dit die sukses en die rekords wat voorspel word. Dit sal sekerlik binnekort op video en DVD verskyn en soos soetkoek verkoop, nes die boeke. Maar die sukses is Rowling s’n, nie Columbus s’n nie. Tog het ek al voor die slottoneel begin uitsien na die volgende fliek: Kenneth Branagh as Gilderoy Lockheart!

My raad is: lees (as jy nog nie het nie), gaan kyk, en lees weer — om jou eie fantasie te voltooi.

boontoe